مديرکل دامپزشکي چهارمحال و بختياري گفت: در سال گذشته 23 هزار تن ماهي سردآبي در اين استان توليد شد وکنترل بيماري VHS باعث افزايش چشم گير توليد در آبزيان استان شده است.
به گزارش
هفت چشمه به نقل از
جهانبين نيوز، بيماري VHS، يک بيماري سپتي سمي هموراژيک ويروسي شديد مي باشد که توسط يک نوع رابدوويروس ايجاد مي شود و داراي مرگ و مير بالا و کاملاً مسري بوده و در بين دماي ۴-۱۴ C درجه، بيشترين تلفات بروز مي کند .تمامي سنين ماهي به بيماري حساس است، ولي در انگشت قدها و بچه ماهيان يک ساله بيشتر بروز مي کند . بيماري خونريزي دهنده (VHS) يک بيماري فصلي است که شديدترين اپيدمي آن در پاييز و زمستان زماني که درجه آب پايين مي آيد، ديده مي‌شود.
علايم بيماري :
قزل آلاي رنگين کمان نسبت به اين بيماري بسيار حساس است در حالي که قزل آلاي قهوه اي نسبت به آن مقاومتر مي باشد. ماهيان مبتلا عموماً ۲ تا ۵ سانتي متر طول دارند و مهمترين نشانة آن تلفات سنگين است که معمولاً با خونريزي در پوست همراه است.
ماهيان بسيار حساس به شدت تيره مي شوند و به سرعت مي ميرند. آبشش اين ماهيان رنگ پريده است و لکّه هاي خونريزي قرمزي را نشان مي دهد. ممکن است در اطراف چشم نيز خونريزي هايي مشاهده شود. در کالبدگشايي معمولاً لخته هاي بزرگ خون در چربي هاي بدن، روي غدد تناسلي و درون ماهيچه ها ديده مي شود. کبد بسيار رنگ پريده خاکستري و تا حدودي زرد رنگ مي شود و کليه نازک تر و به رنگ قرمز روشن درمي آيد. پس از تلفات اوليه در يک همه گيري که نشان دهندة حالت حاد بيماري است، بيماري به شکل مزمن درمي آيد. در اين حالت، تلفات کاهش مي يابد و ماهي پس از گذشت مدت طولاني تري مي ميرد.(Shuzo, Eguza, ۱۹۹۱- Wolf, K. ۱۹۸۸) و Ahne, W., and I. Thomsen. ۱۹۸۵)
در اين شکل، ماهي کاملاً تيره به نظر مي رسد و بيرون زدگي چشم ها را نشان مي دهد. اين ماهيان به واسطه خونريزي شديد داخلي بسيار کم خون هستندکه اين حالت بويژه در آبشش ها و کبد به خوبي مشخص است. کيسه شنا و کليه ممکن است بزرگ شده يا تمام محوطه شکمي از مايعات پُر شود در اين ماهي ها حالت ادم به خوبي مشاهده مي گردد.
با پايان گرفتن همه گيري، نشانه هاي عصبي در ماهيان مبتلا آغاز مي شود (de Kinkelin, P., and J. Castric. ۱۹۸۲- Shuzo, Eguza, ۱۹۹۱) (فاز تأخيري). ماهيان مبتلا پيچ و تاب مي خورند و حرکات معلق وار دارند. وجود خونريزي در سرتاسر اندام هاي داخلي آزادماهيان هميشه زنگ خطري براي امکان وجود بيماري VHS مي باشد.
علائم عمده بصورت تيرگي، اگزوفتالمي (بيروزن زدگي چشم) دو طرفه و اتساع شکمي و حالت خونريزي در سطح باله ها و نيز چشم و آبشش ها وجود دارد و ماهيها داراي شناي چرخشي و نامتعادل به دور خودشان هستند .انتقال اين بيماري بيشتر افقي است و انتقال عمودي بندرت اتفاق مي افتد .
معمولاً لاروهايي که کيسه زرده آن حذف شده است (fry) در هنگام شروع تغذيه به اين بيماري دچار مي شوند .از جمله علائم اصلي اين بيماري کاهش اشتها و قطع تغذيه در زمان شيوع بيماري است .انتقال بيماري بصورت عمودي و افقي مي باشد .
علائم باليني و ضايعات
بيماري به سه فرم حاد ، مزمن و عصبي ممکن است ظاهر شود .
فرم حاد
در اين فرم ماهيان مبتلا بي اشتها شده و شناي غير طبيعي دارند و تلفات بسيار شديد است ماهيان بيمار بي حال بوده و به کناره هاي استخر که جريان آب آرام و کمتر است ، مي روند . در استخر هاي خاکي مبتلايان تمايل دارند به نواحي که رويش گياهي دارند پناه بياورند .
برخي ماهيان در نواحي خروجي يا گوشه هاي استخر آرام و بي تفاوت به محيط اطراف ديده مي شوند . ماهيان بيمار به طور قابل توجهي تيره تر از حد طبيعي به نظر مي رسند و ممکن است بيرون زدگي چشم ها ( يک طرفه يا دو طرفه ) در آن ها ديده شود و آب شش ها و گاهي روي سطح آن ها خون ريزي هاي نقطه اي ديده مي شود .
خون ريزي وسيع در قاعده باله ها و کاسه چشم وجود دارد . در اندام هاي داخلي ممکن است خون ريزي هاي فراواني مشاهده شود اين خون ريزي ها در کبد ، کليه ها ، کيسه شنا ، گناد ها و عضلات قابل مشاهده هستنئد . کبد رنگ پريده و حاوي لکه هاي خون ريزي ، کليه ها و طحال نيز متورم و پر خون مي شود .
فرم مزمن
در فرم مزمن بيماري ، درصد تلفات ماهيان کمتر است . ماهيان مبتلا بي حال ، کم اشتها و تيره رنگ مي شوند بيرون زدگي چشم ، کم خوني شديد و خون ريزي از علائم عمده اين بيماري مي باشد .
فرم عصبي
در اين فرم از بيماري علائم عصبي و تشنجي بيشتر از ساير علائم اين بيماري مشاهده مي شود . ماهي هاي مبتلا شناي غير طبيعي دارند ، گاهي به دور خود مي چرخند و يا بدون حرکت در گوشه اي از استخر مي ايستند . از نظر آسيب شناسي همان طوري که از نام بيماري مشخص است ، VHS يک بيماري خون ريزي دهنده است.کليه ها اندام هدف ويروس محسوب مي شوند و آسيب بافت خون ساز کليه ( کليه قدامي ) بسيار شديد تر از ناحيه خلفي کليه است .
در نوع تک گير و انفرادي :
ـ خونريزي داخلي ـ خونريزي خارجي ـ آسيت ( آب آوردگي ناحيه ابدومن )
ـ اگزوفتالمي ( چشمهاي برآمده ) ـ شناي نامنظم
در نوع جمعيتي :
ـ مرگ سريع
در بعضي از گونه ها امکان دارد بيماري بدون هيچگونه علايمي حادث گردد. اين گونه ماهي ها مي توانند منبع انتشار ويروس به ديگر ماهي ها و مناطق بوده و منابع آّبي و وسايل را آلوده نمايند.
علايم کلينيکي بيماري در ماهيان:
خونريزي ارگانهاي داخلي
برآمدگي چشمها
جلوگيري از انتشار بيماري :
شيوع بيماري زماني رخ مي دهد که درجة حرارت آب در پايين ترين سطح خود قرار دارد ( C ْ ۱۴ تا C ْ۴ سانتي گراد) اعتقاد بر اين است که استفاده از ماهيان دريايي آلوده به بيماري در جيره هاي غذايي تر و تازه و تخم چشم زده آلوده ، سبب انتقال بيماري مي گردد، (Roberts, R. J. & C. J. Shepherd ۱۹۷۴) و اين ماهيان نبايد مورد استفاده قرار گيرند. گاهي اوقات وجود بيماري در بچه ماهيان انگشت قد در تابستان گزارش شده است، ولي عفونت معمولاً در دماي بالاتر از ۸ درجه سانتي گراد حالت مخفي و نهفته دارد. در اين حالت، وقتي دماي آب پايين بيفتد يا ماهيان تحت استرس ناشي از دستکاري قرار گيرند. بيماري دوباره همه گير مي شود.
کنترل، پيشگيري و درمان
ضد عفوني و قرنطينه
ويروس بيماري مي تواند توسط ادرار ، مدفوع ماهي آلوده و همچنين مايع اسپرمي و تخمداني انتشار يابد. منابع آبي و وسايل از قبيل چکمه ، سطل توري و ... که با اين آّب آلوده شده ، مي تواند آلودگي را به جمعيت ماهيان در مکان ديگر انتقال دهد. رعايت چند نکته در جهت بيمه شدن از انتشار ويروس به مکانهاي ديگر الزامي است:
از ورود ماهيان بيمار و يا آبهاي آلوده جلوگيري به عمل آيد.
ماهيان از منابع قابل اطمينان خريداري شود.
ماهيان توسط متخصصين معتبر مورد بازرسي قرار گرفته باشد.
وسايل و ابزار آلات به صورت مشترک در مزارع مورد استفاده قرار نگيرد.
هر چه زودتر و در کوتاهترين زمان ممکن نسبت به خروج ماهيان مرده و بيمار اقدام شود.
وسايل و ماشين هاي حمل ماهي تميز و ضدعفوني گردد.
اين عمل شامل چکمه ها ، سطل ها ، توري ها و ... هم مي شود.
از ضدعفوني کننده ها،ويتامينها و محرک هاي ايمني جهت کمک به ماهي و کاهش ميزان ويروس، استفاده شود.
پرندگان ماهي خوار ريسک پاييني در درگيري به بيماري داشته ، اما مي توانند باعث انتقال آلودگي بين منابع آّبي گردند.
نقل و انتقال بين فارمهاي فعال از قبيل : لوازم ، گامتها ، ظروف و ... مي تواند حالت بالقوه اي در انتشار بيماري باشد.
مسايلي از قبيل غوطه ور نمودن پاها و شستن دستها پس از تماس با ماهي توسط کارگران در جهت کنترل آلودگي الزاميست.
وسايل مي بايست براي هر قسمت مشخص و اختصاصي بوده و در صورت نياز به جابجايي بين قسمتها مي بايست تميز و ضدعفوني گردند.
مزارع درگير بايد به شدت قرنطينه شده و ورود و خروج هرگونه بچه ماهي و ماهي زنده،ممنوع شود.
روش کنترل از ابتلا به VHS ممانعت از ورود آلودگي و تماس ماهيان حساس به ويروس مي باشد . جهت تامين آب مراکز تکثير و پرورش ماهيان سرد آبي ، بايد از آب عاري از ويروس ( آب چشمه و چاه ) استفاده کرد و يا از ورود ماهيان وحشي به کار گاه جلوگيري نموده ، آب مورد استفاده در صورت امکان با اشعه UV ضد عفوني گردد . کاهش استرس هاي محيطي در کنترل بيماري مي تواند موثر باشد . تخم ها را بايستي از مولدين غير آلوده تهيه نمود براي اطمينان بيشتر مي توان از ترکيبات ضد عفوني کننده يد دار استفاده کرد و تخم ها را ضد عفوني نمود . براي ضد عفوني استخر ها و کانال هاي سيماني مي توان از محلول فرمالين ، هيپوکلريت سديم و يا يدوفور ها استفاده نمود .
درمان حمايتي
ويتامين c-بهينه سازي و بهبود اکسيژن- ضد عفوني با يدين ۱۰۰ ppmوکلرين و ترکيبات چهار تايي آمونيوم هفته اي ۲ بار، مصرف پروبيوتيک ها و محرک هاي ايمني
تلفات بايستي در اسرع وقت با آهک زنده دفن بهداشتي گردد (نسبت ۱/۱ آهک در چاله اي به عمق ۵۰ سانتي متر تا ۱۰۰ سانتي متر)
نکات مهم و توصيه هاي کارشناسي:
اين تلفات بيشتر در دماي بين ۴ تا۱۴ درجه اتفاق مي افتد
در زمان بروز عفونت و تلفات ، توصيه به قرنطينه شديد و بستن ورودي هاي مزرعه مي گردد و از هرگونه نقل و انتقال بين مزارع در يک منطقه و يا ساير بخش هاي استان جدا خوداري گردد
بالا بردن درجه حرارت آب
بيشترتلفات در ماهيان بالاي وزن ۳ تا ۵ گرم و بالاي ۲ ماه
تراکم در بروز بيماري و تلفات حائز اهميت است،پس تراکم را هر چه سريع تر کاهش دهيد
ماهي بدليل مشکلات سيستم عصبي از خود اختيار ندارد و با دست قابل گرفتن است
خونريزي وسيع دارد و بنام ابولاي آبزيان معروف است
در قسمت عضلات انتهاي و پشتي خونريزي وسيع دارد
ماهيان سايز بازاري سريعا جمع آوري و عرضه به بازار گردد(تلفات بالاي ۴۰ درصد)
کاهش جابجائي در ماهي صورت گيرد
افزايش دما تا ۳ درجه در مراکز تکثيربسيار مشکل گشا است
کاهش وعده هاي غذا دهي تا رفع بحران تلفات
در استخرها ضد عفوني هفته اي ۲ باربا کلرامين تي و ترکيبات آمونيوم
کاهش بار ويرولنسي ويروس حاد با انواع ضد عفوني کننده ها
حتما در دوره بعدي آيش گذاري گردد
معدوم سازي و ضد عفوني آب با هيپوکلريت سديم ۴۰ پي پي ام و محلول يدوفور و هيدروکسيد سديم انجام گردد
توصيه مي گردد،زير سايز بازاري بدليل عدم صرفه اقتصادي حذف گردد
حمام نمک يک توصيه عمومي است که بايستي به همراه بهبود کيفي آب انجام شود
استفاده از فيلتر هاي شني در آب ورودي و يو وي u.v
دکتر عبدالمحمد نجاتي مديرکل دامپزشکي چهارمحال و بختياري در گفت و گو با
جهانبين نيوز؛ اظهار کرد: يکي از مهمترين خدماتي است که اداره کل دامپزشکي اين استان در چهارمحال و بختياري انجام داده، کنترل بيماري VHS و ساير بيماري هاي ويروسي بوده است.
با اعلام اين خبر افزود: اداره کل دامپزشکي با راه اندازي مرکز تشخيص بيماري هاي ماهيان سردابي و نصب و راه اندازي دستگاه ريل تايم PCR و انجام ۴ هزار و ۴۴۸ آزمايش در سال ۹۵ در تشخيص و کنترل بيماري هاي ويروسي بخصوص VHS نقش مهمي در توليد و اشتغال پايدار استان ايفاء نموده است.
مدير کل دامپزشکي استان اظهار داشت: کنترل بيماري هايي مانند IPN و IHN نيز از مهمترين کارهاي است که در سال ۹۵ انجام شد.
دکتر نجاتي به کنترل بيماري استرپتوکوکوزيس در مزارع پرورش ماهي اشاره کرد و گفت: مجموعا" کنترل بيماري هاي ياد شده بخصوص VHS باعث افزايش چشم گير توليد در آبزيان استان شده است.
وي افزود: اداره کل دامپزشکي استان با انجام آزمايشات و نمونه هاي ارسالي از استان هاي فارس، کهگيلويه و بوير احمد، خوزستان، لرستان و اصفهان نيز کمک شاياني به کنترل بيماري VHS در استان هاي مذکور نموده است.
انتهاي پيام/1022ج